Unilibrary. Oliy ta'lim muassasalarining yagona elektron kutubxona axborot tizimi.

ТАБИИЙ РЕСУРСЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ СОҲАСИДА ЭКОЛОГИК МЕНЕЖМЕНТНИНГ УСЛУБИЙ АСОСЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Ўзбекистонда мустақиллик йилларида экологик менежментнинг тамойилларига амал қилган ҳолда атроф табиий муҳитнинг барқарорлигини саклаш, унинг муҳим таркибий қисми ҳисобланган табиий ресурслардан унумли ва самарали фойдаланиш ва аҳолининг экологик хавфсизлигини таъминлаш борасида аҳамиятга молик ишлар қилинмоқда. Амалга оширилган ишлар салоҳиятини эътиборга олиб, мамлакат раҳбарининг: «...устувор вазифалар давлат бошқаруви тизимини бугунги ва эртанги кун талабларидан келиб чиқиб, янада такомиллаштиришни тақозо этади» деб таъкидлаши, бу жараёнда менежмент тизими, хусусан экологик менежментни иқтисодиёт соҳалари ва тармоқларига раҳбарлик қилиш ва уни бошқариш бўйича мувофиқлаштирувчи фаолият тури, бошқарув жараёни ва бошқа маъноларда кенг кўлланилишини такозо этади.

СУВ РЕСУРСЛАРИДАН ФОЙДАЛАНГАНЛИК УЧУН СОЛИҚҚА ТОРТИШ УСЛУБИЯТИ ВА УНДИРИШ МЕХАНИЗМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Жаҳонда сув ресурсларидан фойдаланиш самарадорлигини оширишнинг соликка оид механизмларини такомиллаштириш борасида солиқ механизмининг таъсирчанлигини кучайтириш, сув рентаси ва солиқ тизими ўртасидаги ўзаро боғлиқликларни аниқлаш, солиқ ва қатъий тўловларнинг сувдан фойдаланиш муносабатларини тартибга солиш жараёнларига таъсирини кучайтириш каби йўналишдаги илмий муаммоларни ҳал этиш долзарб аҳамият касб этмоқда. Бу мазкур диссертацион тадқиқот мавзусининг долзарблигини ҳам белгилаб беради.

СУРХОНДАРЁ ВИЛОЯТИ ТАБИИЙ СУВЛАРИНИНГ РАДИОЭКОЛОГИК ТАДҚИҚОТИ ВА МОНИТОРИНГИ

Ҳозирги кунда ер қаъридан нефт, руда, кўмир, газни жадал суратлар билан қазиб олиш, ядро саноатининг ривожланиши атроф-муҳит объектларида нафақат табиий радионуклидлар миқдорининг ортишига, балки сунъий пайдо бўлишига ҳам олиб келмоқда. Бу эса, атроф-муҳитга техноген юкнинг ортиши маълум ҳудуд ва дунё миқёсида муҳим экологик вазиятга эга бўлган зоналарнинг пайдо бўлишига олиб келмоқда.

Қизиқарли физика

Сиз нурнинг синиши ҳодисасига дуч келдингиз. Айнан нурнинг иккита муҳит чегарасида синиши кўзнинг шундай алданишига сабаб бўлади. Нур ҳаводан, шиша идишнинг бир деворидан, сувдан, шиша идишнинг кейинги деворидан ўтади ва қайтади. Ҳар сафар ёруғлик бир муҳитдан иккинчисига ўтаётганда синади. Ушбу тажрибада шиша идиш линза вазифасини бажармоқда. Нурлар фокус нуқтасида йиғилади, унинг ташқарисида эса тасвир тўнтарилади, шунинг учун сиз бошқа тарафга йўналган стрелкани кўрасиз.

Ekologik monitoring

Ushbu qo'llanma «Ekologik monitoring» fanidan yuzaga kelgan va shakllantirilgan yo‘nalishlarning asosiy mazmunini ochib berishga qaratilgan.

ФИЛОСОФИЯ

Изучение философии – это школа разумного мышления, которая позволяет свободно оперировать понятиями, выдвигать, обосновывать и подвергать критике те или иные суждения, отличать существенное от несущественного, раскрывать взаимосвязи всех явлений действительности. Все свои проблемы философия черпает из жизни и решает их единственной целью – помочь человеку совершенствоваться и выработать мировоззренческие, духовно – нравственные, эстетические установки, идеалы и ценности личности, с помощью которых возможно переживать жизненные невзгоды и добиваться. Философия дает человеку богатый фактический материал для размышления, так и весьма эффективные инструменты мыслительной деятельности.

ФАЛСАФАГА КИРИШ

"Фалсафага кириш" курсидан ёзилган ушбу матнларнинг асосий вазифаси талабани қискача бўлса ҳам фалсафа қандай маънавий холиса экани билан таништиришдан иборат. Ушбу курснинг кераклиги ва долзарблиги алохида эътиборга лойик, Зеро, Ўзбекистон ўз мустақиллигига эришгунга кадар яккаю ягона тўғри таълимот бўлиб келган ва мафкуранинг мустахкам пойдевори ҳисобланган эски фалсафа ўрнига ўз миллий фалсафамизни шакллантириш вазифасини амалга ошириш йўлида изланиш олиб борар эканмиз, бу янги фалсафа жамиятимиз ҳаёти учун энг ярокли таълимот кандай бўлиши кераклиги масаласини четлаб ўтиб бўлмайди. Шу маънода фалсафа дунёқарашнинг барча шакллари орасидаги ўрнини ва уларга муносабати масаласини, маънавиятнинг бошка сохалари билан боғланишларини аниклаб олиш зарурати катта. Айниқса, диний экстремизм ва фундаментализм тазъйики мавжуд бўлиб турган шароитда диннинг мазмуни ва янги фалсафанинг унга муносабати мааласини, илмий-техника революцияси туфайли келиб чиккан экологик умумбашарий кризислар шароитида фалсафанинг фанга, илмий дунёкарашга муносабати масаласини ва умуман, фалсафанинг бошка дунёкараш шаклларидан фарки, афзал ва умумий жиҳатлари мааласини ечишта харакат килмаслик мумкин эмас..

СУРХОНДАРЁ ВИЛОЯТИ ЎЗБЕК ХАЛҚ ҚЎШИҚЧИЛИК ИЖОДИЁТИ

Янги аср бўсағасида Мустақил давлат мақомига эришган Ўзбекистон Республикаси жаҳон ҳамжамиятида ўз ўрни, нуфузли мавқеига эга бўлмоқда. Зеро мамлакатимизда бошланган демократик ўзгаришлар ижтимоий ҳаётнинг барча соҳаларида, шу жумладан, маънавий ҳаётимизда ҳам яққол кўзга ташланмоқда. Олиб борилаётган одилона сиёсат натижасида кўп асрлик миллий қадриятларимиз қад ростлай бошлади. "Мустақиллигимизнинг дастлабки кунлариданок", деб ёзади Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримов, аждодларимиз томонидан кўп асрлар мобайнида яратиб келинган ғоят улкан, бебаҳо маънавий ва маданий меросни тиклаш Давлат сиёсати даражасига кўтарилган ниҳоятда муҳим вазифа бўлиб қолди".

СУРХОНДАРЁ ВИЛОЯТИ АТМОСФЕРА ҲАВОСИНИНГ РАДОН-222 БИЛАН ЗАРАРЛАНИШИНИ РАДИОЭКОЛОГИК БАҲОЛАШ

Ўзбекистонда ер остидаги янги фойдали қазилма конларини ўзлаштириш ҳисобига, нефть-газ саноати, металлургия ва бошқа халқ хўжалиги соҳалари жадал ривожланмоқда. Республикамизда 99,5 минг турғун ифлослантирувчи манба, 3,5 мингдан ортиқ ишлаб чиқариш корхоналари ҳамда 4 млн. дан ортиқ кўчма ифлослантирувчи манбалар, яъни автомототранспорт воситалари мавжуд. Саноат корхоналарида экологик хавфсиз технологияларни қўллаш бўйича назарий ва амалий натижаларга эришилмоқда.

ФИЗИКА Оптика. Атом ва ядро физикаси

Ушбу дарслик умумий физика курсининг «Оптика, атом ва ядро физикаси» қисмини ўз ичига олиб, «Тўлқинлар оптикаси», «Ёруғликнинг квант табиати», «Атом физикаси», «Атом ядроси» бўлимларидан ташкил топган. Бўлимлар сўнгида тест ва таянч ибораларга асосланган назорат саволлари ҳам берилган бўлиб, физик қонуниятларнинг кўргазмали тасвирланганлиги талабаларга қулайлик туғдиради. Дарсликнинг мақсади талабаларнинг назарий билимларини амалиётда тажриба билан умумлаштиришга қаратилган бўлиб, физик қонуниятлардан онгли равишда фойдаланиб, келгусида физикага асосланган ихтисослик фанларини чуқур ва пухта ўрганишга асос яратишдир.

СУРХОНДАРЁ СУВЛАРИ ТАРКИБИДАГИ БАЪЗИ ОҒИР ВА ЗАҲАРЛИ МЕТАЛЛАР ИОНЛАРИНИ АНИҚЛАШНИНГ СПЕКТРОФОТОМЕТРИК ВА СОРБЦИОН-ФОТОМЕТРИК УСУЛЛАРИНИ ИШЛАБ ЧИҚИШ

Мамлакатимизда кимё саноатида янги турдаги материаллар ишлаб чиқариш йўналишида маълум натижаларга эришилди, жумладан маҳаллий бозорни импорт ўрнини босувчи кимёвий реагентлар билан таъминлаш соҳасида кенг кўламли тадбирлар амалга оширилди. Таъкидлаш жоизки, Республикамизда, инновацион технологияларни тадбиқ этиш орқали саноат объектларини юритишнинг илмий асосланган тизими ва атроф-муҳитни муҳофаза қилишнинг чора-тадбирларини амалга оширишга катта эътибор қаратилмоқда.

Ортика

Mazkur elektron o’quv qo’llanma "Ta'lim to’g’risidagi qonun" va "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi" asosida tuzilgan bo’lib, oliy o’quv yurtlari talabalari hamda yosh oq’ituvchilarga mo’ljallangan. Ushbu qo’llanma umumiy fizika kursining optika bo’limini to’liq qamrab olishi bilan birga optika tarixiga oid ma’lumotlar, shu sohada ilmiy tadqiqotlar olib borib, muhim ilmiy natijalarga erishgan olimlar va optikaga oid 50 dan ortiq virtual stendlar, elektron multimediali animasiyalar, tovushli fonogrammalar bilan birga keltirilgan.

СУҒУРТА ТИЗИМИ ВA УНИ AМAЛ ҚИЛИШ МEХAНИЗМИНИ ТAКOМИЛЛAШТИРИШ

Суғурта тизими ва уни амалга ошириш механизмини такомиллаштириш бўйича халкаро амалиётда кенг қамровли тадкикотлар амалга ошириб келинмоқда. Ушбу тадқиқотлар суғурта тизимини тадбиркорлик субъектларининг мулкий манфаатларини ҳимоя қилишнинг самарали шакли сифатида, шунингдек, суғурта компаниялари томонидан миллий иқтисодиётга инвестиция киритиш учун маблағларни жалб қилиш усули сифатида кўриб чикади. Лекин бугунги кунда суғурта тизимининг иқтисодий моҳияти ва фаолият механизмини таҳлил қилиш, мамлакатда суғурта тизимининг институционал муҳитини шакллантиришнинг ўзига хос хусусиятлари ва суғурта тизимини амалга ошириш механизмини такомиллаштиришга қаратилган тадқиқотларни олиб бориш асосий масалалардан бири бўлиб қолмоқда.

Фалсафа

Ушбу энциклопедик луғат фалсафа йўналишидаги фанларда, ижтимоий- сиёсий ва илмий-оммабоп адабиётларда ишлатиладиган ҳамда маънавий ҳаётда кенг қўлланилаётган айрим илмий, фалсафий атама, тушунча, оқим, йўналиш, назария, таълимотларни изоҳлайди. Мазкур лугат фалсафа муаммолари билан кизиккан ўқувчилар, талабалар, ўқитувчилар ҳамда кенг китобхонлар оммасига мўлжалланган.

СУҒУРТА КОМПАНИЯЛАРИНИНГ МОЛИЯВИЙ БАРҚАРОРЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ АМАЛИЁТИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Хорижий мамлакатларда суғурта бозори инфратузилмасини ривожлантириш, суғурта компаниялари молиявий баркарорлигини илмий ёндашувлар ва эконометрик инструментлар ёрдамида таъминлаш, компаниялар самарадорлигини тармоқ ва соҳа хусусиятларидан келиб чиққан ҳолда ошириш борасида кенг қамровли тадқиқотлар олиб борилмоқда. Бугунги кунда суғурта компаниялари фаолият самарадорлигини мультипликатив коэффициентлар орқали баҳолаш, молиявий барқарорликнинг миқдорий даражасини аниқлаш, молиявий барқарорликни таъминлашнинг халқаро стандартлар ва механизм асосида такомиллаштиришга қаратилган тадқиқотларни амалга ошириш долзарб бўлиб қолмоқда.

СУҒУРТА КОМПАНИЯЛАРИ БУХГАЛТЕРИЯ БАЛАНС КЎРСАТКИЧЛАРИНИНГ КОМПЛЕКС ТАҲЛИЛИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Халкаро миқёсда суғурта компаниялари молиявий ҳолатини уларнинг бухгалтерия баланси кўрсаткичлари ёрдамида комплекс таҳлил қилиш ва комплекс прогнозлаштириш масалаларининг аниқ, тезкор ва ишончли ечимига эришиш бўйича узлуксиз равишда илмий тадқиқотлар олиб борилмоқда. Тадқиқотларда эришилган илмий ютуқларга асосланувчи суғурта компаниялар молиявий ҳолатини комплекс таҳлил қилиш ва прогнозлаштиришнинг миллий ва халқаро тизимлари шакллантирилган ҳамда улар узлуксиз такомиллаштирилмоқда.